Way Of Ninja

Globik

Ogniem i mieczem to jedna z trzech części Trylogii. Pozostałe to Potop i Pan Wołodyjowski. Powieść opisuje burzliwe wydarzenia w XVII wiecznej Polsce i Ukrainie, okresu buntu kozackiego. Głownym bohaterem jest Jan Skrzetuski, znakomity rycerz w służbie kniazia Wiśniowieckiego, ukraińskiego możnowładcy, mającego królewskie aspiracje. Skrzetuskiego poznajemy, gdy wraca z poselstwa z Ukrainy i na Dzikich Polach (pustkowia oddzielające ówczesną Polskę i Ukrainę) ratuje od śmierci w zasadzce Chmielnickiego, przyszłego przywódcę buntu Kozaków. W dalszej drodze, w której towarzyszy my napotkany siłacz i pobożny rycerz Longin Podbipięta, spotyka przypadkiem kniaziową Kurcewiczową wraz z jej bratanicą, piękną Heleną. Młodzi zakochują się w sobie, jednak kniahini przeznaczyła już rękę Heleny Bohunowi, watażce kozackiemu, ale w służbie Polski. Skrzetuski zmusza jednak Kurcewiczową do przyczenia ręki i szczęśliwy odjeżdża do Łubiów, aby zdać relację Wiśniowiecxkiemu ze swego poselstwa. Kniaź wkrótce wysyła Skrzetuskiego ponownie na Ukrainę z poselstwem. Pech chce, że o zamiarach zakochanych dowiaduje się Bohun, który przypadkiem zdobywa listy rycerza do narzeczonej. Wraz z Zagłobą i oddziałem kozaków, szlachcicem polskim, hulaką i biboszem, jadą do Rozłogów, siedziby Kurcewiczów, gdzie Bohun morduje Kurcewiczów, oprócz Heleny, którą kocha ponad wszystko. Ranny w walce opada z sił. Wówczas Zagłoba, w którym jednak drzemie szlachcic, ucieka wraz z Heleną. Mimo pościgu udaje im się zbiec. Dalsze losy tak się dziwnie splatają, że Skrzetuski i Zagłoba spotykają się i zaprzyjaźniają. Poznajemy też pana Wołodyjowskiego, choć niewielkiego ciałem i nieco lekkomyślnego młodzika, ale za to świetnego szermierza. Tymczasem Bohun odnajduje przypadkiem, ukrytą w Barze, Helenę i wywozi w step do czarownicy Horpyny. Rycerze postanawiają jej szukać, ale w tym czasie bunt Kozaków jest już straszliwy i muszą najpierw walczyć o Rzeczpospolitą. Nieudolność wodzów polskich sprawia, że Kozacy po kilku bitwach rozbijają polskie wojska i tylko nadejście zimy powstrzymuje druzgocącą klęskę. Skrzetuski zdobywa informację, iż Helena może znajdowac się w Kijowie. Przyłącza się do poselstwa, które ma dotrzeć właśnie tam do Chmielnickiego. Choć niebezpieczna to droga, rusza w nią bez wahania. Tymczasem Zagłoba i Wołodyjowski natrafiają przypadkiem w karczmie w Lipkowie na Bohuna. Po zaciętym pojedynku Wołodyjowski pokonuje watażkę, który jednak nie wyjawia miejsca ukrycia kniaziówny. Mimo tego rycerze postanawiają jej szukać. Niestety w tym czasie nadchodzi wiadomość od Skrzetuskiego, że Helenę zamordowało w Kijowie pospólstwo, opętane nienawiścią do wszystkich Polaków. Wkrótce jednak do wojaków przybywa Rzędzian, służący Skrzetuskiego, który chytrością wydobył od Bohuna (okazało się bowiem, że mimo ran zadanych mu przez Wołodyjowskiego przeżył) miejsce ukrycia Heleny. Szczęśliwie, choć nie bez przeszkód Zagłoba, Wołodyjowski i Rzędzian uwalniają Helenę, ale w drodze powrotnej osaczają ich Tatarzy. Rzędzian z Kniaziówną uciekają, a pozostali dwaj usiłują odciągnąć pościg. W ostatniej chwili od śmierci ratuje ich atak polskich wojsk. Trafiają do Zbaraża, gdzie jest już Skrzetuski i Podpbipięta, ale ciągnie też cała potęga kozacka wraz z tatarami. Nie mogą wyznać, że odnaleźli Helenę, gdyż nie są pewni, czy żyje, a Skrzetuski jest już pogodzony z jej śmiercią. W Zbarażu dowództwo nad wojskami obejmuje Wiśniowiecki, jednak ma niewiele wojska i zapasów. Rozpoczyna się oblężenie.Przez wiele tygodni twierdza się broni. W czasie jednego z ataków wroga, Longinus jednym cięciem ścina trzy głowy Tatarów, spełniając w ten sposób przysięgę, że nie ożeni dokąd tego nie dokona, gdyż takiego czynu dokonał jeden z jego przodków. Tymczasem sytuacja w twierdzy jest tragiczna. Wisniowiecki postanawia wysłać wiadomość do króla Jana Kazimierza, który nadchodzi z odsieczą, aby się pospieszył. Jednak nikt nie chce sie podjąć zanieść wiadomość, gdyż nie ma możliwości, aby się przedrzeć. Zgłaszają się jedynie czterej rycerze, Podbipięta, Skrzetuski, Wołodyjowski i Zagłoba. Najpierw idzie Podbipięta. Niestety zostaje ujęty i zabity. Następny wychodzi Skrzetuski, któremu po wielu dniach przedzierania przez obóz wroga, a później lasy, udaje mu się dotrzeć do króla. Tu wyczerpany do granic możliwości, przekazuje wiadomość, po czym traci przytomność. Król, mimo rad swoich dworzan, aby zdobyć więcej informacji o sytuacji, decyduje się natychmiast ruszyć na pomoc. Po kilku dniach Skrzetuski odzyskuje przytomność i napotyka twarz Rzędziana. Od niego dowiaduje się, że Helena żyje. Mimo wyczerpania postanawia ruszyć na jej powitanie. W tym czasie przybywają przyjaciele, okazało się, że król dotarł na czas i zdążył uratować Zbaraż i Wiśniowieckiego. Zawarto pokój. Razem ruszają na przeciw Heleny. Zakochani padają sobie w ramiona, a wszyscy chwalą męstwo Skrzetuskiego, który ocalił Zbaraż przed ostateczną klęską. Zagłoba mówi Skrzetuskiemu, że ujęto Bohuna, który mimo podpisanego rozejmu, rzucił się na wojska polskie. Wiśniowiecki chce ofiarować watażkę Skrzetuskiemu. Ten jednak uwalnia go. Ostatnie wielkie starcie wojsk polskich i kozackich miało miejsce pod Beresteczkiem, gdzie Wiśniowiecki i hetmani Potocki, Kalinowski i Stefan Czarniecki rozgromili Kozaków i Tatarów. Wielu znamienitych wodzów kozackich zginęło.
Bohun wydobył się jednak z matni. Po śmierci Wiśniowieckiego zawładnął większą częścią jego dóbr, a w końcu nie chciał uznawać zwierzchnictwa nawet Chmielnickiego. Osiadł na koniec w Rozłogach.
Ogniem i mieczem to powieść typowo awanturnicza. Niewawiść narodów, wzajemne pogromy, opisy brutalnych mordów, to wszystko sprawia, że czytelnik zaczyna angażować się w opisywane przygody. Jednocześnie jednak pokazuje wątek nieszczęśliwej miłości Bohuna, który mimo swej dzikiej natury, nie podniósł ręki na Helenę. Można by nawet mieć dla niego odrobinę współczucia, jednak Sienkiewicz pokazując jego zbrodnie i okrucieństwo, stwarza przeciwwagę dla romantycznej duszy. Mamy też w Ogniem i mieczem przykład szlachetnych rycerzy, gotowych do największych poświęceń, jak choćby wyprawa Wołodyjowskiego i Zagłoby po Helenę. Jest w końcu typowo polski szlachcic, Zagłoba, w którym jednak patriotyzm zwycięża nad hulaszczym życiem. Jest ta powieść swego rodzaju przesłaniem, że nawet w najgorszych czasach, jeśli się tylko zjednoczymy i uznamy interes wspólny za ważniejszy od osobistego (Skrzetuski), przezwyciężymy wszelkie przeszkody.